اسید فسفریک در نوشابه به‌عنوان یک ماده کلیدی و مهم نقش ایفا می‌کند. تمامی شرکت‌ها بخصوص تولیدکنندگان جهانی نظیر کوکا و پپسی و فانتا از آن استفاده می‌کنند. موضوع مهم در مورد وجود اسید فسفریک در نوشابه مضرات آن است. در جامعه پزشکی توضیحات زیادی در این مورد منتشر شده و به این مسئله اشاره شده است که اسید فسفریک، می‌تواند برای گروه‌های مختلفی از بیماران معده و... مشکلاتی را ایجاد کند.
انتشارات زیادی در مورد متابولیسم فسفر، در مورد روابط متقابل کلسیم و فسفر در غذاها و تغذیه و تأثیر استفاده از فسفات به‌عنوان یک افزودنی غذایی بر آن وجود دارد. البته اسید فسفریک در نوشابه یک جز جدانشدنی و غیرقابل‌انکار از تولید است. در نتیجه شرکت‌ها به آن نیاز دارند.
بر این مبنا لازم به ذکر است که دیجی شیمی در حال حاضر یکی از عرضه‌کنندگان و تأمین‌کنندگان انواع اسید فسفریک و سایر اسیدهای ضعیف برای تولید انواع فراوری‌های خوراکی در بازار ایران است. درصورتی‌که قصد تهیه و خرید اسید فسفریک در نوشابه را دارید، می‌توانید با تیم پشتیبانی در این مورد مشورت کنید. البته خرید این‌گونه ترکیبات و مواد شیمایی به طور معمول در بازار به همین راحتی نیست، ریسک کیفیت پایین، ناخالصی و همین‌طور قیمت بالا و غیرمعقول وجود دارد که باعث می‌شود افراد در انتخاب فروشنده مناسب دچار مشکل شوند.
ترکیبات نوشابه‌های گازدار چیست؟
شاید پیش از هر چیزی برای شما این پرسش مطرح شود که ترکیبات موجود در نوشابه چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که مواد و اسانس‌های مورداستفاده و درصد آنها نسبت به هر شرکت متفاوت است، اما بر اساس تحقیقاتی که جامعه پزشکی و آزمایشگاهی بر روی بسیاری از این محصولات انجام داده است، عمده این ترکیبات شامل:
- آب: برای ایجاد طراوت و همین‌طور ترکیب مواد شیمایی
- شکر: برای ساخت مزه شیرین
- شیرین‌کننده‌ها: که ممکن است کالری آنها با هم متفاوت باشد و در برخی موارد از نمونه‌های بدون کالری استفاده می‌شود.
- کارامل: برای ایجاد حالت رنگی
- طعم‌دهنده‌های طبیعی
- کافئین: برای ساختار تلخ و حالت سودا
استفاده می‌شود. نقش اسید فسفریک در نوشابه البته جدی‌تر است. فسفر یک ماده کلیدی و مهم است که در بدن ما به شکل ویژه‌ای می‌تواند موجب تولید انرژی شود. این ماده از جمله کلیدی‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده استخوان‌ها است. فسفر در موادی از جمله شیر، پنیر، گوشت، غلات صبحانه، تخم‌مرغ و آجیل نیز دیده می‌شود.
اسید فسفریک در نوشابه حالت یکدستی را ایجاد می‌کند و در واقع به‌عنوان ماده نگه دارنده نیز شناخته می‌شود. از طرفی می‌توان طعم و عطر مورد نظری که شرکت‌ها می‌خواهند را در خوراکی پدید آورد. در واقع همان حالت تند و تیزی که شما از نوشیدن نوشابه‌ها تجربه می‌کنید به دلیل وجود فسفریک اسید است.
میزان استفاده اسید فسفریک در نوشابه
بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده بر مبنای انجمن‌های جهانی و سازمان‌های مرتبط، میزان استفاده ازا اسید فسفریک در نوشابه به صورتی وزنی بر مبنای مقدار: ۰/۲۶-۰/۳۰ خواهد بود. برای اندازه‌گیری مقدار H3PO4 در نوشابه‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. البته که شرکت‌ها در قسمت کنترل کیفی ملزم به استفاده از همین مقدار خواهند بود. pH و نرخ اسیدیته نیز توسط برخی از آزمایشگاه‌ها برای درج نمادهای تأییدیه و... انجام می‌شود.
این اسید می‌تواند موجب بروز اختلالاتی در فیزیک بدنی و همین‌طور نقص‌های جدی شود. مقدار مجاز استفاده از فسفر برای افراد بالای 18 سال حدود 700 گرم است. به همین منوال پیشنهاد می‌شود که پس از هر بار نوشیدن نوشابه، حتماً مسواک بزنید، چون اسیدیته می‌تواند آسیب زیادی به مینای دندان شما بزند.
البته در این مورد در ادامه توضیحات بیشتری را در اختیار شما قرار خواهیم داد. مسئله کلیدی دیگری که باید به یاد داشته باشید این است که گاهی تفاوت‌هایی در این ترکیب دیده می‌شود که بستگی به حساسیت برند سازنده سودا و نوشابه در تهیه آن دارد. به همین منوال اکثر صاحبان مجموعه‌های تولیدی به دنبال نمونه باکیفیت اسید فسفریک برای استفاده در نوشابه‌ها هستند.
به همین منوال لازم می‌دانیم که مجموعه دیجی شیمی را به‌عنوان تامین‌کننده در این زمینه یکبار دیگر معرفی کنیم.
آیا اسید فسفریک در نوشابه برای شما مضر است؟
به گفته سازمان مشترک غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد و کمیته تخصصی سازمان بهداشت جهانی در مورد افزودنی‌های غذایی 4، شواهد زیادی برای حمایت از ایمنی افزودن مقادیر کمی اسید فسفریک به غذا وجود دارد؛ بنابراین، استفاده از 0.01-0.02٪ به‌عنوان یک ترکیب ضد اکسیدان، آنتی‌اکسیدان یا "هم‌افزایی" نباید هیچ خطری برای سلامتی ایجاد کند.
سازمان مشترک غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد و کمیته تخصصی سازمان بهداشت جهانی در مورد افزودنی‌های غذایی 4، همچنین افزودند: «استفاده از اسید فسفریک برای جبران کمبود اسیدیته میوه، به‌عنوان یک جزء طعم‌دهنده و به روش‌های دیگر، اساساً در غلظت "طبیعی" فسفات که به طور طبیعی در غذاها وجود دارد، نباید مشکلی ایجاد کند.»
برآورد میزان مصرف روزانه قابل‌قبول برای مرد:
- پذیرش بدون قیدوشرط 0-5 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن
- پذیرش مشروط 5-15 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن
- کل دریافت فسفر از غذاها و افزودنی‌های غذایی نباید از 4 بیشتر باشد:
- پذیرش بدون قیدوشرط تا 30 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن
اسید فسفریک در نوشابه چه نقش‌های منفی بر بدن دارد؟
در مورد معایب و مشکلاتی که ممکن است اسید فسفریک در نوشابه ایجاد کند سؤالات زیادی مطرح خواهد شد. در پاسخ به این موضوع، ما نخست مشکلات و معایب آن را شرح داده و سپس توضیحاتی در مورد نحوه جلوگیری از بروز مشکل شرح خواهیم داد. البته استفاده از این مواد به بخشی از روتین و سبک زندگی بسیاری از ما تبدیل شده است؛ به‌هرحال اسید فسفریک در نوشابه غیرقابل‌انکار است و شرکت‌ها به‌صورت مداوم از آن استفاده می‌کنند.
همین‌طور اسید فسفریک موجود در نوشابه با رنگ‌های مصنوعی ترکیب می‌شود که می‌تواند بسیار مضرتر باشد. نوشیدنی‌های انرژی‌زا و گازدار هم از این قاعده خارج نیستند، البته درست استفاده در برخی از آنها به‌مراتب کم‌تر است. در مطالعات انجام شده این موضوع ثابت گردیده است که استروژن و همین‌طور وضعیت یائسگی در خانم‌ها نیز در معرض استفاده از نوشابه هم خواهد ریخت.
برای استخوان‌های شما بد است
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار به‌ویژه کولا یا همان نوشابه‌های مشکی، ممکن است استخوان‌های شما را ضعیف‌تر و مستعد شکستن کند. در سال 2006، محققان در مجله آمریکایی تغذیه بالینی گزارش دادند که زنانی که کولا می‌نوشیدند، تراکم استخوانی کمتری در هر ناحیه باسن نسبت به زنانی که مصرف نمی‌کردند، داشتند.
این اثر مستقیماً به اسید فسفریک نسبت داده نمی‌شود، بلکه به این واقعیت مربوط می‌شود که نوشیدن کولا به طور منظم نسبت کلسیم به فسفر را کاهش می‌دهد. در سال 2001، محققان در مجله آمریکایی تغذیه بالینی گزارش دادند که ممکن است ترکیبی از اسید فسفریک و کافئین موجود در کولا باشد که بدن شما را تحریک می‌کند تا کلسیم را از طریق ادرار دفع کند.
محافظت از استخوان‌های شما
برای محافظت از استخوان‌های خود، بنیاد ملی پوکی‌استخوان توصیه می‌کند مصرف نوشابه‌های گازدار را محدود کنید. افراد مبتلا به پوکی‌استخوان نباید بیش از پنج نوشابه کولا در هفته بنوشند. علاوه بر کاهش مصرف نوشابه، بزرگسالان زیر 50 سال باید روزانه 1000 میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند، درحالی‌که بزرگسالان ۵۰ساله و بالاتر باید حداقل 1200 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند.
فرسایش مینای دندان
اسید موجود در نوشابه می‌تواند مینای دندان را ضعیف کند. هر بار که یک جرعه می‌نوشید، اسیدها به دندان‌های شما حمله می‌کنند و مینای دندان را از بین می‌برند و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهند. هر جرعه یک حمله جدید را شروع می‌کند و هر حمله حدود 20 دقیقه طول می‌کشد. به گفته مرکز منابع سلامت دهان و دندان کلگیت، نوشابه‌ها به یکی از مهم‌ترین عوامل پوسیدگی دندان تبدیل شده‌اند. کودکان و نوجوانان به‌ویژه در معرض این حملات اسیدی هستند؛ زیرا مینای دندان آنها هنوز درحال‌رشد است.
نجات دندان‌های با عدم مصرف نوشابه
بهترین راه برای محافظت از دندان در برابر پوسیدگی دندان، اجتناب از قرارگرفتن بیش از حد در معرض اسیدها، مانند اسیدهای موجود در نوشابه است. اگر حذف کامل نوشابه‌های اسیدی از رژیم غذایی شما گزینه‌ای نیست، مصرف خود را محدود کنید و پس از نوشیدن نوشابه، دهان خود را با آب بشویید. این به حذف هرگونه اسید ماندگاری که می‌تواند فرسایش مینای دندان را طولانی کند، کمک می‌کند. دندان‌ها را دو بار در روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و به طور منظم برای تمیزکردن عمیق و فلوراید تراپی به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
سوزش سر دل
نوشابه‌های اسیدی می‌توانند به سوزش سر دل و رفلکس اسید کمک کنند یا رفلاکس اسید را بدتر کنند. مرکز علوم بهداشتی دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو خاطرنشان می‌کند که وقتی اسید موجود در نوشابه با کربناته ترکیب می‌شود، می‌تواند منجر به آروغ‌زدن و افزایش رفلاکس به گلو شود. این به این دلیل است که کربناته موجود در نوشابه باعث انبساط معده می‌شود که اسید معده را به سمت بالا به سمت مری می‌راند.
جلوگیری از رفلاکس اسید
حذف نوشیدنی‌های اسیدی و گازدار از رژیم غذایی بهترین راه برای جلوگیری از سوزش معده و رفلاکس اسید است که می‌تواند همراه با مصرف آنها باشد. نوشیدنی‌های بدون گازدار را انتخاب کنید که اسیدیته کمتری دارند، مانند آب نارگیل یا چای گیاهی سرد.
اگر حذف یک گزینه نیست، پس از نوشیدن نوشابه از درازکشیدن خودداری کنید و تا سه ساعت بعد از رفتن به رختخواب یک نوشابه ننوشید. هنگامی که علائم رفلاکس اسید را تجربه می‌کنید برای جلوگیری از بدتر شدن علائم، از نوشابه خودداری کنید.
تأثیرات پزشکی و مصرف اسید فسفریک
در مورداستفاده از اسید فسفریک در نوشابه و یا مواد مشابه تحقیقات زیادی انجام شده است، اما لازم است بدانید که شرکت‌ها موظف به استفاده از رنج معینی از این ترکیب هستند. در غیر این صورت به‌هرحال مشکلات گوارشی بیشتری پدید خواهد آمد و حتی تأثیر آن در کوتاه‌مدت به‌مراتب مشهود خواهد بود.
مصرف محلول‌های اسید فسفریک بیش از 10 درصد باعث سوزش فوری دهان و گلو می‌شود که احتمالاً همراه با درد رترواسترنال و شکم، تهوع و استفراغ است.
- به دنبال مصرف محلول‌های اسید فسفریک بیش از 20 درصد همراه با ترشح بیش از حد بزاق، هماتمزیس (استفراغ خون) و شوک هیپوولمیک، احتمالاً اثرات تحریک‌کننده یا خورنده شدیدی وجود دارد.
- خطر زخم آنتروم معده، خونریزی و سوراخ شدن وجود دارد.
- حنجره ممکن است سوخته و باعث انسداد راه هوایی شود.
- علائم انسدادی ناشی از تنگی مری یا معده ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بعد ایجاد شود.
- یک گزارش واحد از هیپرفسفاتمی، هیپوکلسمی و اسیدوز متابولیک وجود دارد که پس از مصرف حاد 90-120 میلی‌لیتر اسید فسفریک 20 درصد رخ می‌دهد.
- محققان مرگ یک فرد را 19 روز پس از مصرف اسید فسفریک در نتیجه خونریزی داخلی مکرر توصیف کردند. در کالبدشکافی 16 نکروز دستگاه گوارش و تحتانی و پانکراس مشهود بود.
جمع‌بندی نهایی
البته که زمینه‌های استفاده از اسید فسفریک در نوشابه فقط به نوشابه ختم نمی‌شود، بلکه دامنه وسیع و گسترده‌ای را در برمی‌گیرد.
اسید فسفریک در بسیاری از غذاها به‌صورت ویژه‌ای وجود دارد و استفاده بیش از حد آن می‌تواند موجب بروز:
- مشکلات کلیوی
- نقص‌های عمومی بدن
- نواقص استخوانی و... پوکی‌استخوان
- مشکلات قلبی و...
شود. درصورتی‌که مایل به جلوگیری از بروز این اختلالات هستید، می‌توانید به سراغ ترکیب‌های جایگزین بروید. قراردادن دوغ طبیعی و محلی در کنار نوشابه و کم‌تر کردن استفاده از آن‌یکی از کلیدی‌ترین راهکارها برای رفع این مشکل است. بخصوص در کشورهای امریکا و اروپا تحقیقات زیادی در مورداستفاده یا عدم استفاده از این ترکیب در مواد غذایی شده است. قطع به‌یقین در حال حاضر بهترین گزینه برای تولید اسیدیته در نوشابه‌های گازدار، فسفریک اسید است؛ پس قطعاً شرکت‌ها هیچ جایگزین خاصی برای آن انتخاب نخواهند کرد.
اما این وظیفه جامعه بشریت است که خود را در مقابل این آسیب‌ها حذف کند. برای زنان، مردان و کسانی که در رنج‌های سنی جوان‌تر هستند، کمبود کلسیم، ازدست‌رفتن مقادیر وسیعی از ویتامین D و... از جمله اثراتی است که این ترکیب ایجاد می‌کند.