اسید نیتریک چیست  و چه کاربردی دارد؟

اسید نیتریک یکی از مایعات شیمیایی معدنی و بسیار قوی است که خاصیت خورندگی بسیاری دارد. ترکیب این ماده شیمیایی به شکل خالص و بی رنگ است. اما به علت تجزیه آن به اکسید های ازت و آب به رنگ زرد در می آید. این ماده می تواند در آب محلول شود و به نوعی اکسید کننده قوی به شمار می رود که البته بسیار سمی نیز هست. این اسید کاربرد های زیادی در صنایع مختلف دارد و از آن در تولید بسیاری از محصولات استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم به موضوع اسید نیتریک چیست؟ و کاربرد های آن بپردازیم.

خطرات اسید نیتریک

اسید نیتریک میتواند خطرات بسیاری برای انسان داشته باشد مانند: تماس با چشم: سبب سوزش شدید و نابینایی خوردن: درد شدید و سوختگی دهان و گلو و سوراخ شدن معده و در نهایت بیهوشی تماس با پوست: تماس این ماده با پوست میتواند زخم ها  لکه های بزرگی را برای شما ایجاد کند و اگر مقدار زیادی از آن روی پوست بریزد و سریعا شسته نشود منجر به مرگ می‌شود. و در نهایت تنفس این ماده باعث شوک، سوختگی گلو و تحریک دستگاه تنفسی، درد در سینه، سرفه و سختی تنفس می‌شود   حتما ایمنی های لازم قبل از استفاده از این ماده هارا رعایت کنید.

اسید نیتریک چیست؟

در این قسمت قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که اسید نیتریک چیست؟ اسید نیتریک در دمای معمولی اتاق اندکی تجزیه می شود و قرار گرفتن آن در معرض نور مستقیم آفتاب و حرارت دیدن آن باعث می شود بیش تر تجزیه شود که در این حالت رنگ آن به قهوه ای یا زرد تغییر می کند. اسید نیتریک برای تولید نیترات با بیش تر فلزات، به غیر از طلا و پلاتین واکنش نشان می دهد. اسید نیتریک معمولاً از طریق اکسیداسیون آمونیاک به وجود می آید. این کار بیش تر از طریق فرآیند Ostwald صورت می گیرد. اهمیت اسید نیتریک بسیار زیاد است، زیرا این ماده به عنوان ماده اولیه در ساخت دیگر مواد مورد استفاده قرار می گیرد. این مساله اهمیت این ماده را در صنایع شیمیایی و دارویی نشان می دهد. همچنین این اسید یکی از اجزای باران های اسیدی است. نیتریک اسید نوعی اکسید کننده قوی محسوب می شود که در سوخت مایع موشک ها نیز استفاده می شود. اسید نیتریک با غلظت 70 درصد معمولا به عنوان اسید نیتریک غلیظ شناخته می شود و در بازار قابل دسترس است. در صورت بالاتر بودن غلظت این اسید از 90 درصد، به آن اسید نیتریک دودکننده گفته می شود. اگر اسید نیتریک دودکننده با هوا تماس پیدا کند، دود هایی تولید می شود که به رنگ قرمز یا سفید بوده و خاصیت خورندگی و واکنش پذیری بالایی با مواد قابل احتراق دارند. همچنین این ماده بسیار سمی نیز هست. این موارد می تواند پاسخی به این سوال باشد که اسید نیتریک چیست؟

برای دانلود توضیحات محصول اسید نیتریک به صورت PDF کلیک کنید!

کاربرد های اسید نیتریک

بعد از این که به سوال اسید نیتریک چیست؟ پاسخ دادیم لازم است به کاربرد های این ماده اشاره کنیم. همان گونه که اشاره کردیم اسید نیتریک کاربرد های زیادی در صنایع مختلف دارد که هم در تولید محصولات و هم در فراوری و پالایش مواد و محصولات دیگر به کار برده می شود. در ادامه به کاربرد های اسید نیتریک به صورت مختصر اشاره شده است.

کاربرد اسید نیتریک در کشاورزی

بیش ترین کاربرد نیتریک اسید در تولید کود های شیمیایی همانند کود های نیترات (نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم و غیره) است.  همانطور که در ویکی پدیا اسید نیتریک گفته شده این محصول، در تولید کود های شیمیایی نیتروژن دار از قبیل آمونیوم نیترات، نیتروفسفات، اوره، کود های مخلوط و غیره نیز از این ماده استفاده می شود.

کاربرد اسید نیتریک در تمیزکاری و اسید شویی

از دیگر کاربرد های اسید نیتریک می توان به شست و شو و تمیزکاری اشاره کرد. به طوری که 5 تا 30 درصد اسید نیتریک با 30 تا 40 درصد اسید فسفریک به منظور پاک کردن رسوبات، ترکیبات منیزیمی و کلسیمی روی ظروف خوراکی و لبنیات به کار برده می شود. خاصیت خورندگی و حلالیت بالای این اسید باعث شده است که در شست و شو و اسیدشویی کاربرد های فراوانی از آن بشود.

کاربرد اسید نیتریک در پالایش فلزات

اسید نیتریک در بازیافت عنصر پلاتین کاربرد دارد و با توجه به این که همه نیترات‌ های فلزات محلول هستند، از این راه امکان تهیه اورانیوم خالص وجود دارد که در نیروگاه های اتمی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در استخراج طلا و در بازیافت ضایعات الکترونیکی هم اسید نیتریک کاربرد دارد.

کاربرد نیتریک اسید در صنایع غذایی

برای آن که از رشد باکتری ها و مسمومیت های غذایی کشنده در صنایع غذایی جلوگیری شود، از یون نیتریت استفاده می شود. این ماده به عنوان یک نوع افزودنی به گوشت تازه و برای تثبیت رنگ قرمز آن استفاده می شود. گوشت های قرمز تازه خریداری شده، حتما کشتار همان روز نیستند و ممکن است مقداری نیترات به آن اضافه کرده باشند. علاوه بر این، اسید نیتریک ماده ای است که در فرآیند استفاده از گوشت برای تولید مواد غذایی از قبیل همبرگر، سوسیس، کالباس، انواع بیف ها و .... به عنوان نگهدارنده استفاده می شود.

کاربرد اسید نیتریک در تولید تیزاب سلطانی

در تولید تیزاب سلطانی و یا  همان نیترو هیدروکلریک‌ اسید، اسید نیتریک مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده از خواص دود کنندگی و خورندگی شدید برخوردار است. علاوه بر این قدرت بالای این دو نوع اسید، باعث شده است تا از آن ها در مصارف مختلفی از قبیل  اسید شویی فلزات، حل کردن فلزات نجیب و همچنین تشخیص عیار طلا از فلز مشکوک به آن استفاده شود. لازم است گفته شود که اسید تیزاب  ماده ای بسیار خطرناک و خورنده است، از این رو در حین کار با این ترکیب اسیدی قوی رعایت نکات ایمنی ضروری است.

کاربرد نیتریک اسید در سوخت مایع شاتل ها

از دیگر استفاده های اسید نیتریک با خلوص ۱۰۰ درصد می توان به کاربرد آن در سوخت مایع شاتل‌ های فضایی موشک به عنوان اکسید کننده، سوخت مایع در مهندسی هوافضا و همچنین در راکت‌ ها اشاره کرد. از اسید نیتریک با خلوص بالای ۸۵ درصد یا همان اسید نیتریک قرمز به همراه اسید سولفوریک به عنوان اکسید کننده هم بهره گرفته می شود.

چگونه تیزاب درست کنیم؟ این مقاله خیلی اطلاعات مفیدی برای ارائه به شما دارد!

کاربرد اسید نیتریک در تصفیه نانولوله  ها

برای ساخت گروه های عاملی روی سطح نانو لوله های کربنی، این گروه ها را برای دیسپرس کردن در محیطی آبی و به شکل کاملا هموژن منتقل می کنند. به همین دلیل لازم است نانو لوله های کربنی در محیط های اسیدی مختلف همانند اسید کلریدریک، اسید نیتریک و اسید سولفوریک دیسپرس شود.

تولید مواد منفجره و مهمات

به علت قدرت اکسید کنندگی بالا، نیتریک اسید به هنگام برخورد با ترکیباتی از قبیل کاربید ها و سیانید ها باعث انفجار می شود. از دیگر کاربرد های اسید نیتریک می توان به تولید موادی از قبیل سایکلو تری متیلن تری نیترامین، ماده انفجاری همانند نیتروگلیسیرین و تری نیتروتولوئن اشاره کرد. همچنین در تولید نیترات های معدنی یا همان نیترات آمونیوم انفجاری و نیز نیترات های آلی، اسید نیتریک به فراوانی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد های دیگر اسید نیتریک می تواند شامل موارد زیر باشد. به طور کلی با دانستن کاربرد ها می توان به این سوال هم به نحو دیگر پاسخ داد که اسید نیتریک چیست؟

حتما مقاله خطرات تیزاب سلطانی را قبل از استفاده از این اسید بخوانید!

دیگر کاربردهای اسید نیتریک

مطابق اطلاعات وبسایت کمیکال، اسید نیتریک کاربرد های دیگری هم دارد:

• تولید  انواع دارو
• تصویر برداری
• تولید پلیمر هایی از قبیل پلی آمید و پلی اورتان
• صنایع تولید شیر های آب
• در تست سنجش رنگ برای تشخیص هروئین و مورفین
• ترکیب این اسید با الکل برای حکاکی طرح روی فلزاتی مانند برنج، مس و برنز
• آبکاری فلزات
• تولید ترکیبات آلی خاص
• برای پاک کردن شیشه قبل از تولید آینه های نقره اندود
• استفاده از انوع پایدارتر این ماده به عنوان رنگدانه در صنایع رنگ و جوهر سازی
• افزایش مصنوعی سن چوب در درختانی همانند کاج و افرا
• صنایع پلاستیک ‌سازی و پیش ساز های نایلونی
• برای تمیز کردن سطوح شیشه ای مختلف از جمله لام های میکروسکوپ به شکل مجزا یا به همراه اسید کلریدریک
• مقاوم سازی در مقابل خوردگی و از بین بردن مواد ته نشین شده در کارخانه های لبنیات
• استفاده از این ماده به عنوان واکنشگر در آزمایشگاه
• برای ساخت نمک های نیترات نقره و نیترات کلسیم و نیترات آمونیوم
• استفاده از آن به عنوان ماده اولیه برای تولید آدیپیک اسید
• استخراج طلا با اسید نیتریک
• کاربرد اسید تیزاب

جمع بندی

در این مقاله کوشش کردیم تا به این سوال پاسخ دهیم که اسید نیتریک چیست؟ و کاربرد های آن را هم مورد بررسی قرار دادیم. در صورتی که قصد خرید اسید نیتریک با درجه خلوص بالا و قیمت مناسب دارید، خرید از فروشگاه اینترنتی دیجی شیمی گزینه ایده آلی است. خرید عمده اسید نیتریک را در این سایت می توانید اسید نیتریک با کیفیت و قیمت مناسب را به صورت آنلاین سفارش داده و در زمانی کوتاه در محل خود دریافت نمایید. چنانچه سابقه استفاده از اسید نیتریک را دارید، تجربیات خود را در بخش نظرات با سایر کاربران به اشتراک بگذارید. قیمت اسید نیتریک دیجی شیمی را حتما مقایسه کنید!